De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) (Engels: NATO, The North Atlantic Treaty Organisation; Frans: OTAN, Organisation du Traité de l'Atlantique Nord) is een organisatie die na de Tweede Wereldoorlog werd opgericht ter ondersteuning van het Noord-Atlantische Verdrag dat in Washington op 4 april 1949 werd getekend.
Geschiedenis[]
Ontstaan-1991[]
- 1949 - Oprichting op 4 april. Ondertekenaars: België, Canada, Frankrijk, Luxemburg, Nederland, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten van Amerika, Denemarken, IJsland, Italië, Noorwegen en Portugal.
- 1952 - Toetreding Turkije en Griekenland
- 1955 - Toetreding West-Duitsland. Oprichting van het Warschaupact
- 1961 - Start van de bouw van de Berlijnse Muur; het IJzeren gordijn verdeelt Oost en West-Europa
- 1966 - Frankrijk is een nucleaire macht geworden en trekt zich terug uit de militaire structuur, maar blijft politiek lid
- 1982 - Spanje wordt het zestiende lid
- 1989 - Val van de Berlijnse Muur
- 1990 - Duitse hereniging, maakt dus Oost-Duitsland lid
- 1991 - Opheffing van het Warschaupact
1991-2001[]
De val van de Sovjet-Unie, met als gevolg het einde van het Warschau-Pact, nam de voornaamste reden voor het bestaan van de NAVO weg. Het verenigen van Oost- en West-Duitsland (3 oktober 1990) had als gevolg dat de NAVO aan belangrijke gebiedsuibreiding deed. Om de voormalige Sovjet-Republiek niet voor het hoofd te stoten, werd afgesproken om:
- Geen buitenlandse (lees: niet-Duitse) troepen en nucleaire installaties te stationeren in het voormalige Oost-Duitsland.
- Niet verder naar het Oosten te expanderen.
NAVO ondernam zijn eerste echte militaire interventie op 28 februari 1994 toen vier Bosnisch Servische vliegtuigen, die de door de VN vastgestelde no-fly zone (in Bosnia-Herzegovina) weigerden te respecteren, neergehaald werden. Tot 20 december 1995 hielpen NAVO-luchtaanvallen het einde van de oorlog in Bosnië bevorderen, wat leidde tot het Verdrag van Dayton (14 december 1995). Onder de codenaam Operatie Joint Endeavour werden tussen 20 December 1995 en 20 December 1996 NAVO-troepen in Bosnia-Herzegovina gestationeerd, nl. IFOR (Implementation Force), die de taak van UNPROFOR in het gebied moesten overnemen. IFOR werd vanaf 21 december 1996 opgevolgd door SFOR (Stabilisation Force), onder de codenamen Operatie Joint Guard en Operatie Joint Forge. Het mandaat-gebied van zowel IFOR als SFOR werd opgedeeld in drie delen, nl.
- Mostar
- Banja Luka
- Tuzla
Op 2 december 2004 werd SFOR opgevolgd door het, door de Europese Unie gezonden, EUFOR Althea
De eerste grootschalige inzet van NAVO-troepen vond plaats in de Kosovo-oorlog. Een 11-weken durend bombardement op de Federale Republiek Joegoslavië, leidde tot het accepteren van VN Resolutie 1244 door de Joegoslavische president Slobodan Milošević. NAVO vestigde een contingent troepen in Kosovo, onder de naam KFOR (Kosovo Force) en onder een mandaat van de VN.
2001-Heden[]
- 2004 - Toetreding van Bulgarije, Estland, Letland, Litouwen, Roemenië, Slowakije en Slovenië
- 2008 - Oekraïne wil lid worden van de NAVO. Rusland dreigt ermee kernraketten op Oekraïne te richten als het land anti-raketinstallaties op zijn grondgebied toe laat.
Lidstaten[]
In 1949 namen aanvankelijk volgende twaalf landen deel aan de verdragsorganisatie: België, Canada, Denemarken, Frankrijk, IJsland, Italië, Luxemburg, Nederland, Noorwegen, Portugal, Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten.
Later kwamen daar volgende landen bij:
- Griekenland (18 februari 1952)
- Turkije (18 februari 1952)
- West-Duitsland (9 mei 1955)
- Spanje (30 mei 1982)
Na het einde van de Koude Oorlog op 12 maart 1999: Tsjechië, Polen en Hongarije
En op 29 maart 2004: Estland, Letland, Litouwen, Slowakije, Slovenië, Roemenië en Bulgarije
Nota: Frankrijk maakte tussen 1966 en 1996 geen deel uit van de militaire structuur van de NAVO, vanaf 1996 tot op heden maken zij een voorbehoud met betrekking tot militair optreden. Er zijn hiermee, anno 2007, 26 leden. Albanië en Kroatië tekenden op 9 juli 2008 hun 'protocol tot toetreding' tot de NAVO. Dat opent de weg tot een toetreding begin 2009, waarmee ze het 27ste en 28ste lid worden.
Organisatie[]
De secretaris-generaal is de hoogste functionaris binnen de civiele structuur van de NAVO. Deze functie wordt steeds vervuld door een Niet- Amerikaan. Op dit ogenblik bekleedt Jaap de Hoop Scheffer (NL) deze functie. Hij is de voorzitter van de Noord-Atlantische Raad (NAR) bestaande uit permanente vertegenwoordigers van de lidstaten. Deze NAR vergadert elke woensdag en neemt bij unanimiteit de politieke besluiten. Deze Raad wordt bijgestaan door het Military Committee waar alle lidstaten met een leger in zijn vertegenwoordigd. De hoogste militaire commandant van de NAVO is de Supreme Allied Commander Europe (SACEUR), die altijd de Amerikaanse nationaliteit heeft. Hij heeft deze titel om historische redenen, maar is ook commandant van NAVO-troepen buiten Europa.
Het politieke hoofdkwartier van de NAVO bevindt zich in Brussel, waar ook de NAR is gevestigd. De eerste locatie van het NAVO-hoofdkwartier was in Londen. Daarna volgden verhuizingen naar Parijs in 1952, een andere locatie in Parijs in 1960 en Brussel in 1966. Een nieuw hoofdkwartier voor de NAVO in Brussel is in de ontwerpfase.
Het Supreme Headquarters Allied Powers Europe (SHAPE) is het militaire commandocentrum. Het is gevestigd in Casteau, ten noorden van het Belgische Mons, in de provincie Henegouwen.
In 1986 werd het autonoom overlegorgaan Eurogroup opgericht. Hierin overleggen alle Europese NAVO lidstaten en proberen ze gemeenschappelijke standpunten te vormen.
Het NAVO C3 agentschap zetelt in Brussel en Den Haag.