De Marine Luchtvaartdienst (MLD) was een onderdeel van de Koninklijke Marine. De MLD werd opgericht op 18 augustus 1917. Op 4 juli 2008 werd de Marine Luchtvaartdienst een onderdeel van het nieuwe Defensie Helikopter Commando van het Commando Luchtstrijdkrachten. Op dat moment bestond de MLD uitsluitend nog uit een "Groep Maritieme Helikopters" die, uitgerust met 20 Westland Lynxhelikopters opereerde vanaf vliegveld de Kooy. In het verleden waren ook patrouille- en jachtvliegtuigen bij de MLD ingedeeld.
Korte geschiedenis[]
Aanvankelijk werd de MLD vooral voorzien van vliegtuigen van Van Berkel, Fokker, Koolhoven en Spyker. Vanaf 1926 deden ook buitenlandse types hun intrede, te beginnen met de Dornier Wal die vooral in Nederlands-Indië werd ingezet. Tijdens de Tweede Wereldoorlog opereerde de MLD met Catalina's vanuit o.a. Ceylon en Australië. Uitgeweken personeel en vrijwilligers namen dienst bij de Royal Air Force en de Fleet Air Arm, waar Nr. 320, resp. 860 (Dutch) squadrons werden opgericht. Het 320 squadron vloog aanvankelijk met de, uit Nederland, meegenomen Fokker T-8W's en enkele Avro Ansons. Later werd het squadron uitgerust met Hudsons en Mitchell bommenwerpers. Het 860 squadron deed met Fairey Swordfish toestellen dienst op de hulpvliegdekschepen Macoma en Gadila. Op Ceylon werd aan het eind van de oorlog nog het 32l (Dutch) squadron opgericht.
Na de oorlog brak een bloeiperiode aan met het vliegdekschip Karel Doorman, waarvoor jachtvliegtuigen (Sea Fury, Sea Hawk) en anti-onderzeebootvliegtuigen (Firefly, Avenger, Tracker) werden aangeschaft. Vanaf vliegvelden op het land werd met lange-afstand patrouillevliegtuigen (Harpoon, Neptune, Breguet Atlantic, Orion) gevlogen. Veel vliegtuigen werden door de Verenigde Staten kosteloos verstrekt in het kader van het MDAP. Tot 1962 maakte de MLD nog gebruik van het vliegveld Biak op Nieuw-Guinea.
In de jaren '50 van vorige eeuw kreeg de MLD zijn eerste helikopters (S-51, S-55, UH-1), eerst voor reddingstaken, maar vanaf de jaren zestig ook voor onderzeebootbestrijding (S-58, Wasp, Lynx) vanaf schepen. In de jaren zestig kwamen ook de eerste schepen (Hr. Ms. Poolster, Van Speijk klasse) in gebruik met helikopterhangar en vliegdek. Tegenwoordig zijn de meeste grotere oorlogsschepen (fregatten, bevoorradingsschepen, amfibisch transportschip) van hangar en vliegdek voorzien.
In zijn grootste omvang -begin van de jaren '60 - telde de MLD meer dan 100 vliegtuigen in 11 squadrons.
De Groep Vliegtuigen, die uit 2 squadrons bestond en was gevestigd op vliegkamp Valkenburg, bij Katwijk is op 1 januari 2005 opgeheven. De groep telde 13 Lockheed Orion patrouillevliegtuigen, waarvan er jaren geleden wegens bezuinigingen al 3 uit dienst waren genomen. Voor de resterende 10 liep een moderniseringsprogramma, maar eind 2004 besloot Defensie alle toestellen te verkopen aan Duitsland en Portugal. Vliegkamp Valkenburg bleef tot 2006 open voor de opleiding van Duitse en Portugese bemanningen. De Orions waren aanvankelijk bedoeld voor onderzeeboot bestrijding boven de Atlantische Oceaan, maar kregen na 1990 meer taken boven land. Ze werden regelmatig ingezet bij internationale missies, zoals boven voormalig Joegoslavië en in de Perzische Golf. Tevens waren er ooit permanent 3 gestationeerd in de Nederlandse Antillen en 1 op de basis Keflavik in IJsland.
Het detachement van het militaire deel van de dr. Albert Plesman luchthaven (HATO) op Curaçao is opgeheven. De taken van de Orions in het Caraïbisch Gebied waren in 2007 tijdelijk overgenomen door 2 F-60U transportvliegtuigen van de Koninklijke Luchtmacht. Deze F-60U's zijn i.v.m. bezuinigingen verkocht en de kustwachttaken in het Caraïbisch Gebied werden overgenomen door 2 De Havilland DHC-8 Long Range 100 vliegtuigen van de Canadese firma Provincial Airlines Ltd. Defensie heeft de kustwachttaak in 2006 voor de duur van 10 jaar aan deze firma uitbesteed.
Opmerking[]
De MLD was in de jaren '80 en '90 van vorige eeuw enkele malen onderwerp van kritiek door de rekenkamer, toen bleek dat de operationele en de onderhoudsdienst zeer inefficiënt werkten.
Organisatie[]
De MLD bestaat nu nog in naam. De vroegere Groep Helikopters- die met 20 Westland SHD-14 Lynx helikopters was gevestigd op Vliegkamp de Kooy bij Den Helder- is sinds 4 juli 2008 opgenomen in het Defensie Helikopter Commando (DHC) van de luchtmacht op vliegbasis Gilze-Rijen. De Westland Lynx wordt uitgefaseerd en vervangen door de Eurocopter NH-90. Het voormalig marinevliegkamp heet nu Maritiem vliegveld De Kooy waar 860 squadron met 12 NFH-90's permanent wordt gedetacheerd. De Search And Rescue voor de range van Vlieland en het patiëntenvervoer ten behoeve van de Waddeneilanden, een taak van de luchtmacht vanaf vliegbasis Leeuwarden, zal naar De Kooy verhuizen en opgaan in het 860 squadron. Ook de Agusta Bell AB-412 SAR helikopters verhuizen van vliegbasis Leeuwarden naar het Maritiem vliegveld De Kooy.
Toekomst[]
SH-14D Lynx
NH-90 NFH
De Westland Lynx helikopters worden vanaf 2008 vervangen door de Eurocopter NH-90 NFH, een gezamenlijk product van Duitsland, Frankrijk, Italië en Nederland. Levering van de NH-90 is diverse malen vertraagd door aanpassingen in het ontwerp en problemen bij de fabrikant. Nederland had zich gebonden aan de koop van 20 stuks voor maritiem gebruik (NFH) maar ingevolge van de oprichting van het Defensie Helikorpet Commando is deze samenstelling aangepast tot 12 maritieme helikopters en 8 transporthelikopters (TNFH}.
Vliegtuigtypen van de MLD na de Tweede Wereldoorlog[]
| Vliegtuigen van de Marine Luchtvaartdienst | |||
|---|---|---|---|
| Type | In gebruik | Aantal | Squadrons |
| Jachtvliegtuigen | |||
| Hawker Sea Fury | 1946-1956 | 48 | VSQ 3, VSQ 4, VSQ 860 |
| Hawker Sea Hawk | 1956-1964 | 32 | VSQ 3, VSQ 860 |
| Parouillevliegtuigen (vliegdekschip) | |||
| Fairey Barracuda | 1945-1946 | 12 | VSQ 860 |
| Fairey Firefly Mk.1 | 1946-? | 30 | VSQ 860, VSQ 861 |
| Fairey Firefly Mk.4 | 1946-1961 | 40 | VSQ 1, VSQ 2, VSQ 4, VSQ 6, VSQ 7 |
| Fairey Firefly Mk.5 | 1949-1961 | 14 | |
| Grumman TBF Avenger | 1954-1960 | 78 | VSQ 1, VSQ 2, VSQ 4 |
| Grumman Tracker S-2 | 1960-1974 | 43 | VSQ 1, VSQ 2, VSQ 4 |
| Amfibie vliegtuigen | |||
| Supermarine Sea Otter Mk.2 | 1949-1954 | 8 | |
| Martin Mariner PBM-5A | 1955-1959 | 17 | VSQ 321, VSQ 8 |
| Catalina PBY-5A [1] | 1946-1957 | 22 | VSQ 7 |
| Patrouillevliegtuigen (vanaf landbases) | |||
| North American B-25 Mitchell | 1947-1952 | 9 | VSQ 320 |
| Lockheed Harpoon PV-2 | 1951-1954 | 18 | VSQ 320, VSQ 8 |
| Lockheed Neptune P-2V5 | 1954-1961 | 12 | VSQ 320 |
| Lockheed Neptune P-2V7 | 1961-1983 | 19 | VSQ 320, VSQ 5 |
| Breguet Atlantic SP-13A | 1969-1984 | 9 | VSQ 321 |
| Lockheed P-3 Orion | 1983-2004 | 13 | VSQ 320, VSQ 321 |
| Lesvliegtuigen | |||
| Fairey Firefly T-1 | 1946-1960? | 2 | |
| Gloster Meteor T-7 [2] | 1958-1962 | 10 | VSQ 3 |
| Auster Mk. 3 | 1947-? | 4 | |
| Airspeed Oxford | 1947-? | 5 | VSQ 320 |
| North American Harvard | 1947-1966 | 8 | |
| Beechcraft Navigator TC45J | 1954-1974 | 6 | VSQ 5 |
| Fokker S-11 [3] | ? -1973 | 9 | VSQ 9 (uitgefaseerd KLu) |
| Transportvliegtuigen | |||
| Douglas Dakota C-47 | 1945-1961 | 15 | VSQ 8, VSQ 321 |
| Helikopters | |||
| Sikorsky S-51 | 1951-1954 | 1 | |
| Sikorsky S-55 | 1954-1962 | 3 | VSQ 7 |
| Sikorsky S-58/HSS-1 Seabat | 1959-1974 | 12 | VSQ 8 |
| Agusta Bell UH-1 | 1962-1977 | 8 | VSQ 1, VSQ 7 |
| Westland Wasp AH-12A | 1967-1983 | 12 | VSQ 860 |
| Westland Lynx | 1977-2013 | 24 | 860 Sqn DHC |
| NH-90 | 2009- | 20 | 860 (DHC) [4] |
Noten[]
- ↑ Meer dan 80 Catalina PBY's hebben bij de MLD gevlogen. De eersten zijn al voor de oorlog aangeschaft. De 22 die hier genoemd zijn, zijn uitsluitend de exemplaren die nog vanaf 1946 dienst deden.
- ↑ De Gloster Meteors T Mk.7 zijn geleend van de Koninklijke Luchtmacht.
- ↑ De Fokker S-11's zijn geleend van de Koninklijke Luchtmacht.
- ↑ De NH-90 NFH wordt ingedeeld bij 860 sqn, de NH-90 TNFH waarschijnlijk als flight bij 300 sqn (KLu), mogelijk ook een deel bij 860 sqn. 860 sqn wordt ondergebracht bij het DHC.