| 121 - 180 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Tijdvak | Adoptiefkeizers | ||||
| |||||
| Staatsvorm | principaat | ||||
| Medekeizer | Lucius Verus (161-169) Commodus (177-180) | ||||
| Caesar onder | Antoninus Pius (139-161) | ||||
| Persoonlijke gegevens | |||||
| Naam bij geboorte | Marcus Annius Verus | ||||
| Naam als keizer | Marcus Aurelius Antoninus | ||||
| Zoon van | Annius Verus en Domitia Lucilla | ||||
| Geadopteerde zoon van | Antoninus Pius | ||||
| Vader van | Lucilla (149), Commodus (161) en nog 11 kinderen | ||||
| Gehuwd met | Faustina de Jongere | ||||
| Neef van | Faustina de Oudere | ||||
| Portaal Romeinse Rijk - Keizers van Rome | |||||
Kopie van het Romeinse ruiterstandbeeld van Marcus Aurelius, Campidoglioplein, Rome
Zuil van Marcus Aurelius op de Piazza Colonna ('Zuilplein') te Rome
De filosoof-keizer Marcus Aurelius (26 april 121 - 17 maart 180) regeerde over het Romeinse Rijk van 161 tot 180 en was de vijfde en laatste van de adoptiefkeizers. Hij was het toonbeeld van een rechtvaardig en menselijk heerser en belichaamde de voor-christelijke Stoïcijnse deugden van Rome. Marcus Aurelius behoorde tot het geslacht der Aurelii.
Jeugd[]
Marcus Aurelius werd in 121 in Rome geboren als Marcus Annius Verus en was een neef van Faustina de Oudere. Na het vroegtijdig overlijden van zijn vader werd hij door zijn grootvader (ook M. Annius Verus) grootgebracht. Keizer Hadrianus leerde hem vroeg kennen en was onder de indruk van de jongeman.
Toen hij 15 was, arrangeerde Hadrianus een verloving tussen Marcus en de dochter van zijn adoptiefzoon en toekomstige opvolger, Aelius. Aelius stierf echter voortijdig en de plannen moesten worden gewijzigd. Hadrianus bepaalde in 138, korte tijd voor zijn dood, dat Marcus geadopteerd moest worden door Hadrianus' nieuwe opvolger, Antoninus Pius. Lucius Verus, de zoon van Aelius, moest ook geadopteerd worden.
Een jaar later, in 139 verwierf hij de titel Caesar, werd zijn verloving met de dochter van Aelius ontbonden en een verloving gearrangeerd met Faustina de Jongere, de dochter van zijn adoptiefvader. Het huwelijk vond plaats in 145. Zij kregen 13 kinderen waarvan meer dan de helft gedurende de kinderjaren stierf. Van hun zoons overleefde slechts één, Commodus, zijn kinderjaren. Tijdens zijn jeugd en ook later gedurende zijn keizerschap, dat meer dan 20 jaar duurde, besteedde Marcus Aurelius veel tijd aan de filosofiestudie. Hij was een aanhanger van de Stoïcijnse leer van Epictetus. Marcus werd opgeleid in filosofie door Apollonius van Chalchedon en in retorica door Fronto. Correspondentie tussen leerling en leermeester Fronto is overgeleverd en geeft een beeld van Marcus' opleiding.
Keizer[]
Na de dood van Antoninus Pius op 7 maart 161 kreeg Marcus Aurelius de titel Augustus. Zijn eerste keizerlijke daad was om, volgens de wil van Hadrianus, de keizerlijke macht te delen met Lucius Verus.
Spoedig braken grote onlusten uit zodat Verus in 162 naar de oostelijke provincies moest vertrekken, terwijl Marcus Aurelius in Rome bleef. Verus keerde in triomf terug maar zijn troepen brachten ook een pestepidemie naar het westen, die grote delen van het keizerrijk en ook Rome zelf teisterde. Bovendien begonnen Germaanse stammen, de Marcomanni en de Quadi, de Alpen over te trekken en Italië binnen te vallen. Beide keizers kwamen in actie en drongen de Germanen terug tot voorbij de Alpen. In 169 keerden zij terug naar Rome. Op de terugweg kreeg Verus een ziekte-aanval en stierf.
Na een korte periode in Rome braken er opnieuw oorlogen uit en werd Marcus Aurelius weer gedwongen naar de Germaanse grensgebieden te vertrekken. Een serie oorlogen zou hem de volgende 8 jaar verhinderen voor langere tijd naar Rome terug te keren. Gedurende deze periode ziet hij toch kans om zijn beroemde filosofische werk Ta eis heauton (vertaald als Meditaties) te schrijven.
Na succesvolle campagnes in Germanië ontving hij in 172 samen met zijn zoon Commodus de titel Germanicus.
De zuil op de Piazza Colonna te Rome toont tientallen taferelen van Marcus Aurelius' veldtocht. Daarna braken oorlogen uit in het oostelijk deel van het rijk.
In 175 werd hij zo zwaar ziek dat hij op sterven leek te liggen. Zijn vrouw liet de gouverneur van Syria, Gaius Avidius Cassius, inlichten zodat deze in opstand kon komen tegen Marcus Aurelius. De meest voor de hand liggende reden is wel dat zij wilde verhinderen dat haar zoon Commodus, waarvan zij het karakter als geen ander kende, keizer zou worden omdat zij kon vermoeden hoe rampzalig dit voor Rome zou zijn. Marcus Aurelius genas echter en sloeg de opstand neer. Een jaar later stierf Faustina de Jongere.
In 177 keerde Marcus Aurelius terug naar Rome en verhief zijn zoon Commodus tot Augustus. Tot zijn dood drie jaar later, zou de keizerlijke macht worden gedeeld tussen Marcus Aurelius en Commodus.
In 178 braken er echter opnieuw oorlogen uit en weer moest de keizer naar de grensgebieden. In de film Gladiator wordt onder meer een treffen van Marcus met de Germanen verbeeld.
Overlijden en opvolging[]
Op 17 maart 180 stierf Marcus Aurelius, op 59-jarige leeftijd, uitgeput door jaren van oorlog, een natuurlijke dood. Hij brak met de traditie van de adoptiefkeizers sinds Nerva om een capabele adoptiefzoon als opvolger te benoemen. Zijn zoon Commodus volgde hem op. De klassieke geschiedschrijving, bijvoorbeeld Historia Augusta, moest niets van Commodus hebben. De benoeming van zijn eigen zoon tot zijn opvolger was in die optiek de grootste fout van de anders zo wijze Marcus Aurelius. Zo kwam een eind aan de gouden eeuw van het Imperium. Het rijk werd door Aurelius' opvolgers in toenemende mate omgevormd tot een strenggeregelde militaire dictatuur.
| Belangrijkste leden van de Gens Aurelia | |
|---|---|
|
|
Varia[]
Munten met afbeeldingen van Marcus Aurelius zijn zover teruggevonden als de stad Oc-Eo in Vietnam. De huidige Italiaanse euromunt van 50 eurocent bevat een afbeelding van het ruiterstandbeeld van Marcus Aurelius.
Zie ook[]
- Ta eis heauton beter bekend als Meditaties
- fragment uit "Ta eis heauton"
Externe links[]
- H.W. Benario, art. Marcus Aurelius (A.D. 161-180), in DIR (2001).
- Nederlandse vertaling Overpeinzingen (pdf)
- Engelse vertaling Meditations
Verder lezen[]
Birley, A.R.: Marcus Aurelius, a biography, 1966, Routledge London & New York 1987, 2004