Lijst van militaire rangen van de Nederlandse Krijgsmacht

Op grond van het Koninklijk Besluit van 20 juni 1956, bepalende de volgorde van en de verhouding tussen de rangen en standen bij de zee-, de land- en de luchtmacht als ondertekend door Hare Majesteit Koningin Juliana, evenals haar Ministers van Oorlog en Vloot C. Staf en Justitie J. C. van Oven, kennen de verschillende onderdelen van de Nederlandse krijgsmacht de volgende militaire rangen en standen (in aflopende orde van hoogte).

Vervallen rang[bewerken | brontekst bewerken]

Bestand:TechOpzKlu.jpg

Technisch Opzichter KLu (vervallen)

De rang van admiraal bij de Koninklijke Marine is bij het Koninklijk Besluit van 1956 afgeschaft. De rang van veldmaarschalk bij de Koninklijke Landmacht was al in 1914 verdwenen.
In een verder verleden kwamen ook andere rangen voor: admiraal-generaal, luitenant-admiraal-generaal (2x) en kapitein-generaal.
De rang Technisch Opzichter is in 1977 vervallen.

Nieuwe rangen[bewerken | brontekst bewerken]

De rang brigadegeneraal is bij de Pertab Sewbaran Koninklijke Landmacht in 1952 ingevoerd.
De rang commandeur bij de marine is in 1955 ingevoerd.
Sinds 2007 is er binnen de landmacht een rangonderscheidingsteken voor leidinggevende korporaals gekomen. Korporaals die de Opleiding Leidinggevende Korporaal (OLK) hebben gevolgd krijgen hun korporaalstre(e)p(en) met 2 gekruisde Diemaco's erboven.

Huidige posities[bewerken | brontekst bewerken]

De Nederlandse strijdkrachten kennen doorgaans één viersterrenfunctie, die van de Commandant der Strijdkrachten (CDS). De functie rouleert periodiek tussen de krijgsmachtdelen (een generaal als hij afkomstig is uit land- of luchtmacht of een luitenant-admiraal als hij afkomstig is uit de marine). De afzonderlijke krijgsmachtdelen worden geleid door een driesterrenfunctionaris, een luitenant-generaal bij land- en luchtmacht en een vice-admiraal bij de marine. De commandant van het Korps Mariniers, een onderdeel van de marine, is een brigade-generaal. Sinds 2005 heeft de Commandant der Marechaussee eveneens de rang van luitenant-generaal.

Op 17 april 2008 werd Peter van Uhm, voormalig commandant Landstrijdkrachten CDS. Deze werd op 28 juni 2012 opgevolgd door Tom Middendorp, ook commandant Landstrijdkrachten.

Herkenbaarheid[bewerken | brontekst bewerken]

Voor de herkenning kennen militaire rangen rangonderscheidingstekens en aanspreekvormen. Binnen de Koninklijke Marine (KM) wordt onderscheid gemaakt tussen vloot en mariniers. De Koninklijke Landmacht (KL) kent verschillende aanspreekvormen voor militairen van cavalerie, artillerie en andere wapens en dienstvakken.

Aanpassingen aan het rangenstelsel[bewerken | brontekst bewerken]

Sinds 1956 zijn diverse malen kleine aanpassingen gedaan in het rangenstelsel, voornamelijk bij manschappen en onderofficieren. Zo werd de stand van soldaat der tweede klasse in 2000 ingevoerd. Vóór 2000 was het onderscheidingsteken van de soldaat der eerste klasse een enkele rode chevron. Vanaf 2000 werd dat een dubbele rode chevron, en werd de soldaat der tweede klasse herkenbaar aan de enkele rode chevron.

Koninklijke Marine (KM)		Koninklijke Landmacht (KL)		Koninklijke Luchtmacht (Klu)		Koninklijke Marechaussee (KMar)
Opper- of Vlagofficieren
(NATO rang OF-10)
Admiraal (uit traditie, rang bestaat niet meer)	50px
NATO rang OF-9
Luitenant-admiraal Admiraal (bij het Korps Mariniers: Generaal)	50px	Generaal Generaal	50px	Generaal	50px	Generaal
NATO rang OF-8
Viceadmiraal Admiraal (bij het Korps Mariniers: Luitenant-Generaal)	50px	Luitenant-Generaal Generaal	50px	Luitenant-Generaal	50px	Luitenant-Generaal	50px
NATO rang OF-7
Schout-bij-nacht Schout-bij-nacht (bij het Korps Mariniers: Generaal-Majoor)	50px	Generaal-Majoor Generaal	50px	Generaal-Majoor	50px	Generaal-Majoor	50px
NATO rang OF-6
Commandeur Commandeur (bij het Korps Mariniers: Brigadegeneraal)	50px	Brigadegeneraal (vanaf 1952) Generaal	50px	Commodore	50px	Brigadegeneraal	50px
Hoofdofficieren
NATO rang OF-5
Kapitein ter zee Kolonel (bij het Korps Mariniers: Kolonel)	50px	Kolonel Kolonel	50px	Kolonel	50px	Kolonel	50px
NATO rang OF-4
Kapitein-Luitenant ter zee Overste (bij het Korps Mariniers: Luitenant-Kolonel)	50px	Luitenant-Kolonel Overste	50px	Luitenant-Kolonel Overste	50px	Luitenant-Kolonel	50px
NATO rang OF-3
Luitenant ter zee 1^e klasse Mijnheer/Mevrouw (bij het Korps Mariniers: Majoor)	50px	Majoor Majoor	50px	Majoor	50px	Majoor	50px
Subalterne of Junior Officieren
NATO rang OF-2
Luitenant ter zee 2^e klasse oudste categorie Mijnheer/Mevrouw (bij het Korps Mariniers: Kapitein)	50px	Kapitein Kapitein (bij de cavalerie Ritmeester)	50px	Kapitein	50px	Kapitein	50px
NATO rang OF-1
Luitenant ter zee 2^e klasse Mijnheer/Mevrouw (bij het Korps Mariniers: Eerste-Luitenant)	50px	Eerste-Luitenant Luitenant	50px	Eerste-Luitenant	50px	Eerste-Luitenant	50px
Luitenant ter zee 3^e klasse Mijnheer/Mevrouw (bij het Korps Mariniers: Tweede-Luitenant)	50px	Tweede-Luitenant Luitenant	50px	Tweede-Luitenant	50px	Tweede-Luitenant	50px
		Vaandrig Vaandrig (bij de artillerie en de cavalerie: Kornet)	50px	Vaandrig	50px	Vaandrig	50px
		Kapelmeester	50px	Kapelmeester
Onderofficieren
NATO rang OR-9
Adjudant-Onderofficier Adjudant Operationele dienst / Nautische dienst Opperschipper Korps Mariniers: Adjudant Marinier Adjudant	50px	Adjudant-Onderofficier Adjudant	50px	Adjudant-Onderofficier	50px	Adjudant-Onderofficier	50px
NATO rang OR-7
Sergeant-Majoor Majoor Operationele dienst / Nautische dienst Schipper Korps Mariniers: Sergeant-Majoor Marinier Majoor	50px	Sergeant-Majoor Sergeant-Majoor (bij cavalerie, artillerie: opperwachtmeester Opper)	50px 50px	Sergeant-Majoor Majoor	50px	Opperwachtmeester	50px
NATO rang OR-6
Sergeant Sergeant Operationele dienst / Nautische dienst Bootsman Korps Mariniers: Sergeant Marinier Sergeant	50px	Sergeant 1^e klasse Sergeant (bij cavalerie, artillerie: wachtmeester 1^e klasse Wachtmeester)	50px 50px	Sergeant 1^e klasse	50px	Wachtmeester 1ste klasse	50px
NATO rang OR-5
Geen vergelijkbare rang	Geen verg. rang	Sergeant Sergeant (bij cavalerie, artillerie: wachtmeester Wachtmeester)	50px 50px	Sergeant	50px	Wachtmeester	50px
NATO rang OR-4
Korporaal Korporaal Operationele dienst / Nautische dienst Kwartiermeester Korps Mariniers: Korporaal Marinier Korporaal	50px	Korporaal 1^e klasse Korporaal	50px 50px	Korporaal 1^e klasse	50px	Marechaussee 1^e klasse	50px
NATO rang OR-3
Matroos 1^e klasse oudste catagorie Matroos Korps Mariniers: Marinier 1^eklasse oudste catagorie Marinier	50px	Korporaal Korporaal	50px 50px	Korporaal	50px	Marechaussee 2^e klasse	50px
Manschappen
NATO rang OR-2
Matroos 1^e klasse Matroos Korps Mariniers: Marinier 1^eklasse Marinier	50px	Soldaat 1^e klasse Soldaat	50px	Soldaat 1^e klasse	50px
NATO rang OR-1
Matroos 2^e klasse Matroos Korps Mariniers: Marinier 2^eklasse Marinier (niet meer in gebruik bij korps mariniers)	50px	Soldaat 2^eklasse (vanaf 2000) Soldaat	50px	Soldaat 2^e klasse	50px	marechaussee 3^e klasse	50px
Matroos 3^e klasse Matroos Korps Mariniers: Marinier 3^eklasse Marinier	50px	Soldaat 3^e klasse Soldaat	50px	Soldaat 3^e klasse	50px	marechaussee 4^e klasse	50px

De aanspreektitels staan cursief vermeld.
De aanduidingen OF-1 t/m OF-10 en OR-1 t/m OR-10 geven de hoogte van de rang in NAVO-verband aan.
De rangonderscheidingstekens van de Militaire Administratie en Cavalerie worden niet in goud maar in zilver gedragen bij de rangen van korporaal tot en met sergeant-majoor / opperwachtmeester.

Toelichting[bewerken | brontekst bewerken]

Soldaten[bewerken | brontekst bewerken]

Na 1945 worden militairen in de stand van soldaat (der 1e / 2e klasse) bij verschillende wapens, (garde)regimenten en korpsen van de Koninklijke Landmacht anders genoemd. Bij de cavalerie "huzaar", bij de veld- en luchtdoelartillerie "kanonnier", bij de rijdende artillerie "rijder", bij de (Limburgse) jagers "jager", bij de grenadiers "grenadier", bij de fuseliers "fuselier" en bij de commando troepen "commando".

Militairen in opleiding[bewerken | brontekst bewerken]

Militairen in opleiding op de Koninklijke Militaire Academie (MA met een kroontje erboven) hebben de rang/stand van cadet (=soldaat in casu officier in opleiding), cadet-korporaal, cadet-sergeant (resp. cadet-wachtmeester) of cadet-vaandrig (resp. cadet-kornet). Een en ander afhankelijk van het jaar of de fase van de opleiding van de toekomstige officier.

Militairen in opleiding op het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM) hebben de rang van adelborst (aanspreektitel: jonker) in plaats van cadet. Na het beginnen als adelborst (in stand gelijk gesteld aan matroos eerste klasse) wordt de student na het behalen van de propedeuse bevorderd to korporaal-adelborst, om vervolgens na het voltooien van het tweede jaar te worden bevorderd tot sergeant-adelborst.

Bijzondere functies[bewerken | brontekst bewerken]

Voorts zijn nog te noemen de verschillende muziekkorpsen van de verschillende krijgsmachtdelen, die zo ook hun bijzonderheden kennen als bijvoorbeeld de functie van kapelmeester.

In het algemeen zijn de erkend opgeleide Geestelijk Verzorgers gelijkgesteld aan de rang van majoor. Voorbeelden zijn vlootpredikant, legerpredikant (Protestants-Christelijk), luchtmachtaalmoezenier (Rooms-katholiek), humanistisch raadman (of -vrouw) (Humanisme), rabbijn (Joods) en imam (Islamitisch). Zij bekleden formeel niet de rang, maar genieten wel dezelfde rechten als een militair met de rang van majoor. Bij de Koninklijke Marine is hun rangonderscheidingsteken niet voorzien van de krul op de bovenste streep. Voorts kent het Nederlands episcopaat de functie van Legerbisschop (R.-K.) welke sinds 1995 (?) door mgr. dr. Jos Punt en sinds 2001 door de bisschop van Haarlem wordt bekleed.