| Defensie van Nederland | |
| |
|
Instanties | |
|
Krijgsmachtdelen | |
|
Interservice organisaties | |
|
Functies | |
De Koninklijke Marechaussee (KMar) is één van de vier commando's van de Nederlandse Strijdkrachten. De Marechaussee is een militaire politie-organisatie, vergelijkbaar met (bijv.) de Franse gendarmerie. De marechaussee voert politietaken uit binnen de krijgsmacht en daarbuiten ter ondersteuning van de civiele politie.
Geschiedenis[]
Het Corps de Marechaussée werd op 26 oktober 1814 door Willem I opgericht ter vervanging van de Franse gendarmerie. Daar de term gendarmerie te beladen was, noemde Willem het nieuwe korps "marechaussée" (een bestaand Frans synoniem voor gendarmerie). De marechaussee was ondergebracht bij de landmacht. De taken waren toen het verrichten van politietaken voor de krijgsmacht, en civiel politiewerk als onderdeel van de rijkspolitie. De marechaussee was in sommige kleinere steden zoals Venlo begin negentiende eeuw de enige politie. In 1908 wees koningin Wilhelmina de beveiligingstaak van de koninklijke paleizen toe aan de marechaussee. Voordien werd dit door tuinmannen gedaan. Het op wacht staan bij een paleis heet daarom nog steeds "klompenwacht".
Op 5 juli 1940 voegde de Duitse bezetter de marechaussee in Nederland organisatorisch samen met de rijksveldwacht en de gemeenteveldwacht. Hierdoor verloor de marechaussee haar militaire status en het predicaat "Koninklijke". Buiten de bezette gebieden golden deze wijzigingen natuurlijk niet. Ongeveer 200 marechaussees verzorgden in Londen de beveiliging van de koninklijke familie en de politiediensten voor de Prinses Irene Brigade.
Baretembleem van de Koninklijke Marechaussee, gedragen tussen 1947 en 1998
Na de oorlog werd de marechaussee gesplitst in een Korps Rijkspolitie (ter vervanging van de rijks- en gemeenteveldwacht) en de Koninklijke Marechaussee, die weer een militaire status kreeg. Op 3 juli 1956 werd prinses Beatrix benoemd tot Schutsvrouwe der Koninklijke Marechaussee.
In 1994 gingen rijks- en gemeentepolitie op in 25 regiokorpsen en het Korps landelijke politiediensten. Bij die gelegenheid droeg de rijkspolitie de politie- en beveiligingstaken van Schiphol over aan de marechaussee. In 1998 werd de marechaussee een zelfstandig krijgsmachtonderdeel.
Logo[]
Springende granaat
Het logo van de Koninklijke Marechaussee is, zoals bij veel buitenlandse gendarmeriekorpsen eveneens het geval, een zogeheten springende granaat. In de 17e eeuw werd een nieuw wapen in Europa ingevoerd: de handgranaat. Dit waren bollen van glas of metaal, gevuld met buskruit. Ze werden ontstoken met een lont. Het werpen van deze granaten was erg gevaarlijk. De soldaten die dit werk deden, werden grenadiers genoemd. Ze moesten extra moedig zijn, maar kregen ook iets meer betaald. Zo werden de grenadiers de elitetroepen van alle Europese legers. Als teken van hun elitaire status droegen de grenadiers op hun uniform een gestileerde springende (of vlammende) granaat van messing. Dit teken werd al gauw het symbool voor alle militaire elite-eenheden.
Overigens was de vlammende granaat (maar dan in een achtpuntige ster) ook het logo van de in 1994 opgeheven Rijkspolitie. In het huidige ceremoniële tenue van de Marechaussee is een deel van deze historie terug te vinden. Met name de traditie van een bereden wapen is nadrukkelijk aanwezig. Dit is ook de reden dat de Koninklijke Marechaussee een standaard voert in plaats van de vaandel zoals gebruikelijk is.
Huidige Koninklijke Marechaussee[]
Busje
De tegenwoordige Koninklijke Marechaussee is een politieorganisatie met militaire status. De bevoegdheden van de marechaussee strekken zich uit buiten de militaire organisatie. Hoever die bevoegdheden gaan is overigens nog steeds inzet van discussie.
De KMar ressorteert onder het Ministerie van Defensie (MinDef) maar wordt ook voor het Ministerie van Justitie (MinJus) en het Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties (MinBZK) ingezet.
De commandant van de Marechaussee is luitenant-generaal Hans Leijtens.
Taken[]
De taken van de Koninklijke Marechaussee zijn vastgelegd in artikel 6 van de Politiewet 1993. Hieronder vallen onder meer:
- politietaken binnen de strijdkrachten (zij fungeert daarbij als militaire politie)
- politietaken op Schiphol en andere vliegvelden
- bescherming en bewaking van militaire terreinen
- assisteren van de politie
- bewaking van de buitengrenzen van het Schengen-gebied
- de veiligheid van de leden van het Koninklijk Huis
- beveiliging en bewaking van De Nederlandsche Bank en begeleiding van geldtransporten van de Nederlandsche Bank
- Beveiliging van de ambtswoning van de minister-president
- Mobiel Toezicht Veiligheid
Over de bevoegdheid van de Marechaussee ten opzichte van burgers bestond tot voor kort veel onduidelijkheid. Krachtens een recente wijziging (medio 2007) van artikel 6 lid 4 van de Politiewet heeft de Marechaussee ook ten opzichte van burgers alle bevoegdheden die ook een algemeen opsporingsambetnaar van de politie heeft. Er is in het artikel wel bepaald dat hoewel de Marechaussee bevoegd is, zij zich onthoudt van het uitoefenen van bevoegdheden anders dan voor de taken die in artikel 6 van de Politiewet genoemd zijn. Als een lid van de Marechaussee toch gebruik maakt van zijn bevoegheden buiten de omschreven taken, zijn zijn opsporingshandelingen rechtsgeldig, kan de verdachte worden veroordeeld en kan de marechaussee enkel disciplinair gestraft worden, eea geldt ook voor een politieambtenaar die buiten zijn taak en werkgebied opereert.
Andere korpsen[]
Voorbeelden van andere korpsen zijn:
- Gendarmerie Nationale (Frankrijk)
- Rijkswacht (België) (gedemilitariseerd (civil) in 1992 en afgeschaft in 2001)
- Gendarmerie (Oostenrijk) (gedemilitariseerd (civil) op 27 november 1918, sinds 1 november 2005 gefuseerd met Polizei (politie) onder deze naam)
- Carabinieri (Italië)
- Guardia Civil (Spanje)
Organisatie[]
- Koninklijke Marechaussee
- Commandant Koninklijke Marechaussee
- Staf
- Opleidings-, Trainings- en Kenniscentrum Koninklijke Marechaussee
- Landelijk Tactisch Commando
- Commandant Koninklijke Marechaussee