Koning (titel)

Koning is na keizer de hoogste vorstelijke titel, en met deze titel wordt het (mannelijk) staatshoofd van een koninkrijk aangeduid. Het vrouwelijke equivalent wordt koningin genoemd.

Vaak wordt een koninkrijk aangeduid als monarchie. Weliswaar is een koninkrijk een monarchie, maar niet iedere monarchie heeft een koning of koningin als staatshoofd: in Monaco en Liechtenstein wordt de functie van staatshoofd waargenomen door een vorst en in Luxemburg door een groothertog.

Geschiedenis

Historisch werd bij sommige stammen en volken de titel van koning gegeven aan de hoogste gezagsdrager. Oorspronkelijk werd de koning veelal gekozen. Bij de Germanen waren dit bijvoorbeeld voornamelijk 'vegetatiekoningen', die de vruchtbaarheid van het gewas en de overwinning in de strijd moesten garanderen. Allengs werd de titel erfelijk. Zo werden de koningen van Frankrijk aanvankelijk gekozen. Van Adalbero van Reims is het citaat;

Het koningschap krijgt men niet op grond van erfrecht; men moet slechts hem op de troon verheffen, die zich zowel door zijn lichamelijke welgeschapenheid als door zijn geestelijke wijsheid onderscheidt, die door het geloof gesterkt en door grootmoedigheid gesteund wordt.

Hiermee maakte hij de weg vrij voor de verkiezing van Hugo Capet. In de twee eeuwen daarna verkreeg deze familie echter dusdanig veel aanzien dat de titel alsnog erfelijk werd.

Oorspronkelijk voerden de koningen als kroon op hun helmen een gouden band die van boven met bladvormige opstandingen versierd was. De Nederlandse Koningskroon werd in 1816 vastgesteld bij Koninklijk Besluit of kabinetsorde (24.6.1816 nr. 77).

Omdat de koning de hoogste persoon van het land is maakt hij geen deel uit van de adel, maar staat hij erboven.

Nederland

In Nederland bestaat de titel sinds 1813, toen de soevereiniteit werd opgedragen aan Willem Frederik, Prins van Oranje-Nassau, daarna Koning Willem I van Nederland genoemd. Eerst voerde Willem I de titel van Soevereine Vorst, maar na de vereniging met België op het Congres van Wenen mocht Willem na een moeizame lobby de titel 'Koning' dragen. Overigens was Nederland gedurende de Franse bezetting al enige tijd een koninkrijk geweest, namelijk van 1806-1810, toen Lodewijk Napoleon koning was.

Nederland wordt al sinds 1890 onafgebroken geregeerd door een koningin, aangezien de opeenvolgende wettelijke erfgenamen geen mannelijke opvolgers hadden. In 1983 is in Nederland de Salische Wet geheel afgeschaft, waardoor prinses Catherina-Amalia kroonprins Willem-Alexander zal opvolgen, ook als de kroonprins nog een zoon krijgt. In 1887 was al mogelijkheid geschapen dat de koning door een dochter zou worden opgevolgd, namelijk bij ontstentenis van een zoon. In Nederland heet de echtgenoot van de koningin de prins-gemaal. Formeel is Koningin Beatrix de huidige koning der Nederlanden, omdat de Nederlandse grondwet de term Koningin voor een regerende vorst niet kent.

België

Na de omwenteling van 1830, en daarbij de stichting van België als soeverein land, wordt België tot op heden geregeerd door koningen. Door de strikte toepassing van de Salische Wet ging tot 2003 de grondwettelijke macht van de koning bij erfopvolging over op de wettige, natuurlijke en mannelijke nakomelingen van Z.M. George Christiaan Frederik van Saksen-Coburg-Gotha (Koning Leopold I van België). In 1992 is de Grondwet echter aangepast waardoor ook vrouwen kunnen opvolgen. Wel dient vermeld te worden dat dit alleen in toepassing is op de nakomelingen van koning Albert II. Sinds 1993 regeert Koning Albert II die zijn broer Boudewijn opvolgde na diens dood; zijn oudste zoon, kroonprins Filip, zal hem opvolgen met als gevolg dat zijn oudste kind, Elisabeth, bij leven en welzijn de eerste kroonprinses en vervolgens de eerste koningin van België zal zijn.

Meer informatie onder Belgische monarchie.

Europese koninkrijken

Door de tijd heen heeft Europa verschillende koninkrijken gekend; sommige zijn verdwenen door verovering, andere door fusie.

Huidige koninkrijken

• België
• Denemarken
• Monaco
• Nederland
• Noorwegen
• Spanje
• Verenigd Koninkrijk
• Zweden

Voormalige koninkrijken

• Albanië
• Bulgarije
• Frankrijk
• Griekenland
• Ierland
• IJsland
• Italië
• Joegoslavië
• Malta
• Montenegro
• Polen
• Portugal
• Roemenië

Europese koninkrijken uit eerdere periodes

• Beieren
• Bourgondië
• Engeland
• Heilige Roomse Rijk
• Hongarije
• Koninkrijk Navarra
• Napels
• Polen
• Sardinië
• Schotland