Geoffrey van Monmouth, in het Nederlands soms ook Godfried genoemd (Monmouth (Wales), ca. 1100 - Cardiff, ca. 1154) was een geestelijke en geleerde. Hij is een van de belangrijkste Britse geschiedschrijvers. Hij ging naar de universiteit van Oxford en werd daarna aartsdiaken van LLandalf en/of Monmouth. In 1152 werd hij bisschop van St Asaph.
Geoffrey schreef verschillende belangrijke boeken, in het Latijn. Hij staat erom bekend dat hij feiten met geruchten en zelfverzonnen zaken vermengde.
Prophetiae Merlini (De profetieën van Merlijn)[]
Dit boek schreef hij ergens vóór 1135 en het bevat - zoals de titel al zegt - een reeks apocalyptische voorspellingen die zouden zijn gedaan door de tovenaar Merlijn (hiervoor bekend als Myrddin - misschien veranderde Geoffrey de naam om associaties met het Franse merde (schijt) te vermijden, maar het kan ook gewoon een latinisering zijn). Dit was het eerste boek over Merlijn in een andere taal dan het Welsh en daarom was het erg populair.
Historia Regum Britanniae (Geschiedenis van de Britse koningen)[]
De geschiedenis van de Britse koningen is Geoffreys bekendste boek en is recentelijk ook in het Nederlands verschenen (vertaling: Mark Nieuwenhuis). Dit boek beweert een geschiedenis te zijn van de koningen van Brittannië vóór de Saksische tijd (9e eeuw). Veel verhalen zijn echter gebaseerd op legendes of zijn door Geoffrey wat opgeleukt. Zo zouden volgens hem de Britse koningen afstammen van Aeneas. De Historia is een van de eerste teksten waar Koning Arthur in voorkomt en de oudste nog bestaande tekst die King Leir vermeldt.
Vita Merlini (Het leven van Merlijn)[]
Geoffreys laatste boek werd ergens tussen 1149 en 1151 geschreven. Hierin vertelt hij de Merlijn-legende zoals die bekend was uit de Welshe traditie.
Engelse vertalingen online[]
Historia Regum Britanniae
- Vertaling in pdf-formaat door Aaron Thompson en herzien door J. A. Giles
- Arthurian passages from Geoffrey of Monmouth bewerkt en vertaald door J. A. Giles (= alleen passages over Arthur)
- Brut y Bryttaniait — vertaling door Wm. R. Cooper vanuit een middeleeuwse en op een aantal punten afwijkende Welshe versie
Vita Merlini
- Vita Merlini (The life of Merlin) vertaald door Basil Clarke