De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) is de veiligheidsdienst van Nederland. Voor 29 mei 2002 heette de AIVD de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD). Deze dienst is in 1949 opgericht. Vanaf eind 2007 zal de AIVD gehuisvest zijn in Zoetermeer. Nu zit de AIVD nog verspreid over diverse kantoren in Leidschendam.
Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten[]
Op basis van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) moet de AIVD opereren en heeft ze vier wettelijke taken:
- Het verrichten van onderzoek naar organisaties en personen die aanleiding geven tot het ernstige vermoeden dat zij een gevaar vormen voor de democratische rechtsorde, de veiligheid van de staat of voor andere gewichtige belangen van de staat;
- het verrichten van veiligheidsonderzoeken naar kandidaten voor vertrouwensfuncties (deze taak is apart uitgewerkt in de Wet veiligheidsonderzoeken);
- het bevorderen van beveiligingsmaatregelen, waaronder maatregelen ter beveiliging van die onderdelen van overheid en bedrijfsleven die van vitaal belang zijn voor de instandhouding van het maatschappelijk leven;
- het verrichten van onderzoek naar andere landen ten aanzien van onderwerpen die door de minister-president, de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties]] en de minister van Defensie gezamenlijk zijn aangewezen.
De vierde taak is een nieuwe taak ten opzichte van de voormalige BVD. Deze inlichtingentaak maakt van de dienst een gecombineerde inlichtingen- en veiligheidsdienst, wat een naamswijziging noodzakelijk maakte.
Commissie Bestuurlijke Evaluatie[]
De Commissie Bestuurlijke Evaluatie AIVD werd in maart 2004 door de minister van Binnenlandse Zaken geïnstalleerd. Deze commissie had de taak een evaluatie uit te voeren van de wijze waarop de AIVD zijn wettelijke taken uitvoert op basis van drie hoofdvragen:
- Welke verwachtingen bestaan er in de politiek-bestuurlijke omgeving over de taken van de AIVD mede gezien de veranderingen in de samenleving?
- Hoe voert de AIVD zijn taken en verantwoordelijkheden uit en welke verbeteringen zijn mogelijk?
- Zijn de bevoegdheden en de kwalitatieve en kwantitatieve middelen (materieel, personeel en financiën) waarover de AIVD beschikt voldoende om aan de gestelde eisen en verwachtingen te voldoen?
De leden van deze commissie waren:
- Harry Borghouts, Commissaris van de Koningin in de provincie Noord-Holland
- Ybo Buruma, hoogleraar strafrecht, Radboud Universiteit Nijmegen
- Job Cohen, burgemeester van Amsterdam
- Hans Dijkstal, oud-minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties;
- Ad Havermans, oud-burgemeester van de gemeente Den Haag, voormalig lid van de Algemene Rekenkamer
Op 16 november 2004 bood de commissie aan minister Johan Remkes haar rapport aan over het functioneren van de AIVD.
Beschuldiging van de medeplichtigheid aan genocide[]
Vlak na de arrestatie van de Nederlandse zakenman Frans van Anraat, die illegaal materiaal voor het bouwen van de chemische wapens aan Saddam Hussein had verkocht, meldden de Nederlandse kranten dat Van Anraat een informant was van de AIVD. Volgens de Nederlandse pers kreeg Van Anraat bescherming van de AIVD en werd opgenomen in een safehouse van het ministerie van Binnenlandse Zaken in Amsterdam.
Dossiers[]
Als iemand vermoedt dat de AIVD een dossier over hem/haar heeft, kan hij/zij dit dossier inzien. De AIVD mag echter geen informatie verstrekken die jonger is dan vijf jaar of informatie die nog relevant is of kan zijn voor lopend onderzoek.
Buro Jansen & Janssen is een organisatie die de AIVD kritisch volgt, net als Louis Sévèke in het verleden.
Toezicht door het Parlement[]
Het Nederlandse Parlement houdt toezicht op de AIVD met de Tweede Kamercommissie voor de Inlichtingen- en veiligheidsdiensten, ook wel "Commissie Stiekem" genoemd. Van deze commissie kunnen alleen fractievoorzitters lid worden en geheimhouding is verplicht. Om deze reden zijn de fractievoorzitters van de Socialistische Partij niet lid van deze commissie.